تا حال شده وقتی که پشت فرمان نشستید به این فکر کنید که تاریخچه لاستیک خودرو به چه شکلی بوده ؟ تایرهای خودرو چه مراحلی را گذروندند تا به شکل امروزی خود برسند؟ جالبه بدانید که پیشینه تولید لاستیک به پنج هزار سال پیش بر میگردد و در واقع لاستیک مدتها پیش از اختراع اتومبیل، اختراع شده بود.
تاریخچه تایر
مفهوم تایر برای اولین بار در دهه ۱۳۰۰ مرسوم شد؛ درست زمانی که از چرم برای پوشاندن چرخها استفاده میشد. این ابتکار عمل سبب راحتتر شدن حرکت در طول مسیر شد. کلمهی تایر از واژهی فرانسوی “tire” به معنای کشیدن نشات گرفته است. دلیل این نامگذاری این است که در گذشته تایر به تسمههای آهنی و سیم ضخیمی که به دور چرخ کالسکه قرار میگرفت، گفته میشد.
در طول زمان، لاستیک به تدریج جایگزین چرم شد و به عنوان پوششی برای چرخها مورد استفاده قرار گرفت. تایرهای اولیه کاملا از جنس لاستیک جامد بود و هوا در آن وجود نداشت. این تایرها برای وسایل نقلیهای که سرعت پایینی داشتند، استفاده میشد.
تاریخچه لاستیک خودرو
در تاریخچه لاستیک و از زمان لاستیکهای اولیه تا لاستیکهای امروزی، فناوری روز به روز به بهبود ساختار تایر کمک کرده است. حالا وقت آن رسیده که نگاهی به تاریخچه تایر بیندازیم:
استفاده از لاستیک به همان شکلی که در ذهنیت ما نقش میبندد، طی قرن هجده و نوزده گسترش یافت. چرخهای درشکهها جزو اولین وسایلی بودند که به لایهای به نام لاستیک مجهز شدند. همانطور که در پیشتر اشاره کردیم، نخستین چرخها فاقد تیوب بوده و فقط از پلاستیک سخت تشکیل شده بودند. این لاستیکها بدون تغییرات آنچنانی در نخستین تایرها نیز به کار گرفته شدند.
وولکانیزاسیون لاستیک (۱۸۴۵)
«چارلز گودیر» مخترع آمریکایی و «توماس هانکاک» مخترع بریتانیایی، هر دو فرآیند وولکانیزاسیون لاستیک را ابداع کردند. در سال ۱۸۴۵ به این مخترعان جایزه ثبت اختراع اهدا شد. با وولکانیزاسیون (مقاومتر شدن لاستیک توسط گوگرد و حرارت شدید)، لاستیک از یک ماده نرم چسبنده، به ماده انعطافپذیر و محکم تبدیل میشود. این فرآیند شیمیایی باعث شد لاستیک کمتر لزج شود، ویژگیهای شیمیایی بهتری داشته باشد و مقاومت آن بیشتر شود. با این که این لاستیکها به نسبت قوی بودند و آسیبها را تا حد خوبی تحمل میکردند ولی همچنان سنگین بودند و سواری خوشایندی را فراهم نمیکردند.
تصویر چارلز گودیر
اختراع اولین لاستیک پر از هوا (۱۸۸۸)
در سال ۱۸۴۷، رابرت ویلیام تامپسون، طراحی لاستیک پنوماتیک یا پر از هوا را ارائه داد. با این حال، نتوانست طرح خود را پیادهسازی و اجرا کند. جان بوید دانلوپ اولین نفری بود که لاستیک پنوماتیک پر از هوا را برای دوچرخه پسرش تولید کرد. این فرآیند با وجود وولکانیزاسیون ممکن شد.
در نهایت در سال ۱۸۸۸، «کارل بنز» اولین خودرویی را که با گازوئیل کار میکرد و لاستیک پنوماتیک داشت، را اختراع کرد و به یکی از افراد تاثیرگذار در تاریخچه لاستیک تبدیل شد. این لاستیک از یک قاب فلزی ساخته شده بود که با یک پوشش لاستیکی پر از هوا پوشانده شده بود. وقتی این لاستیک در مسابقه پاریس-بوردو در سال ۱۸۹۵ به نمایش گذاشته شد، شهرت آن چندین برابر شده و استفاده از آن نیز گستردهتر شد.
لاستیکهای جدا شونده (۱۸۹۰)
تایرهای اولیه به طور دائمی نصب شده و قابلیت جدا شدن را نداشتند. در سال ۱۸۹۰ فردی بریتانیایی به نام «ادوارد میشلن» اولین لاستیک بادی قابل جدا شدن را ابداع کرد. او با نصب این لاستیک روی دوچرخهای در سال ۱۸۹۱، اختراع خود را به ثبت رساند و در تاریخچه لاستیک ماندگار و تاثیرگذار شد .
تصویر ادوارد میشلن
لاستیکها آج دار و مقاومتر شدند (۱۹۰۵)
با ظهور نوآوریهای جدید به سرعت خودروها سنگینتر، بزرگتر و قدرتمندتر شدند. این باعث شد تا لاستیکها نیز مقاومتر شوند. تولیدکنندگان لاستیک با معرفی لاستیکهای آج دار در سال ۱۹۰۴ به این تقاضا پاسخ دادند. کمپانی آلمانی «Continental» برای اولین بار لاستیکهای آجدار را عرضه کرد. همچنین شرکت گودیر نیز در سال ۱۹۰۸ به تولید لاستیکهای آج دار ادامه داد. آجهای سفت، لاستیک را ایمنتر و مقاومتر میکرد و ضربهها و آسیبهای وارد شده به تایر در جاده را خنثی میکرد.
لاستیکهای بایاس (۱۹۲۰)
در دهه ۱۹۲۰ و تا چند دهه، لاستیکهای بایاس همان تایری بود که همه استفاده میکردند. این لاستیکها از دو قسمت تشکیل شده بودند:۱-یک لوله داخلی باد شده ۲- لاستیک یا بدنه بیرونی. این نوع لاستیک در ایالاتمتحده محبوب شد و در خودروهای آمریکایی با سیستم تعلیق نرم مورد استفاده قرار گرفت.
لاستیکهای کم فشار (۱۹۲۳)
لاستیکهای کم فشار در سال ۱۹۲۳ توسط فایراستون معرفی شدند تا عملکرد خودرو را بهبود بخشند و حمل و نقل را راحتتر کنند. این تایرها برای اطمینان از حداکثر سطح تماس با سطح جاده استفاده میشدند. این لاستیکها در ابتدا برای وسایل نقلیه معمولی استفاده میشدند، اما امروزه عمدتاً برای اتومبیلهای خارج از جاده استفاده میشوند
تایرهای رادیال (۱۹۴۶)
میشلن اولین شرکتی بود که تایرهای رادیال را در سال ۱۹۴۶ معرفی کرد. در آن زمان تایرهای رادیال با راندمان سوخت بهینهتر، عملکرد فرمانپذیری بهتر و طول عمر بیشتر وارد بازار شدند. استفاده از این تایرها به سرعت در سراسر اروپا و آسیا رواج پیدا کرد. با این حال، تا سال ۱۹۶۸ طول کشید تا آمریکاییها متقاعد شوند که از لاستیکهای رادیال استفاده کنند.
تولید لاستیک رادیال نیاز به تجهیزات مدرن و پر هزینه داشت. به همین دلیل لاستیک سازهای ایالاتمتحده از سرمایهگذاری در این زمینه خودداری میکردند. همچنین خودروسازان آمریکایی به دلیل سفتتر بودن تایرهای رادیال، از بکار بردن آنها در ماشینهای خود اجتناب میکردند.
تاریخچه لاستیک تیوبلس (۱۹۴۷)
تایرهای اولیه از دو جزء تشکیل شده بودند؛ یک تیوب پر از هوا در داخل و یک لایه لاستیک بادوام که آن را میپوشاند. در این نوع تایرها، در صورتی که تیوب داخل نشتی داشته باشد، خطر آسیب رسیدن به لاستیک را به همراه دارد. B.F. Goodrich در سال ۱۹۴۷ تایر بدون تیوب یا همان تیوبلس را معرفی کرد که عمر تایر ایمنی آن را ارتقا داد. در نهایت در سال ۱۹۵۵، پس از اینکه گودریچ حق ثبت اختراع تایرهای تیوبلس را به دست آورد، استفاده از تایرهای بدون تیوب به یک طرح استاندارد تبدیل شد.
افزایش ایمنی با تایرهای پنچر رو (19۸۰-۱۹۷۹)
در سال ۱۹۷۹، تایر Run-Flat این تایرها این امکان را فراهم میکنند تا وسیله نقلیه بتواند در هنگام پنچری هم حرکت کند. لاستیک پنچر شده ران فلت میتواند با سرعت ۸۰ کیلومتر در ساعت حرکت کند. این امر باعث جلوگیری از تصادف و محافظت از مسافران و راننده در مواقع اضطراری میشود. تایرهای Run-Flat تا حد زیادی در دهه ۱۹۸۰ مورد استقبال قرار گرفتند. با این حال، این محصول در سال ۱۹۹۴ شاهد یک لحظه باشکوه بود. شورولت اولین شرکتی بود که تایرهای Run-Flat را به عنوان تایرهای استاندارد برای خودروی کوروت ارائه کرد.
تایرهای مدرن (۱۹۸۰)
پس از بحران نفتی که در سال ۱۹۷۳ در آمریکا رخ داد و قیمت بنزین بسیار بالا رفت، آمریکاییها شروع به واردات تایرهای رادیال کردند. بنابراین در اوایل دهه ۱۹۸۰ لاستیکهای رادیال راه خود را به ایالاتمتحده بازکرده و تقریباً روی تمامی ماشینهای آمریکایی نصب میشدند.
گذشت زمان و ظهور نوآوریهای مداوم منجر به اختراع انواع مختلف تایر شد. بدین ترتیب عملکرد خودرو و لاستیک هر دو افزایش یافت. UHP (لاستیک با عملکرد بالا) نیز در آن دوران توسعه یافت. لاستیکهای UHP تنها بر بهبود افزایش شاخص سرعت محدود نشدند. این تایرها به بهبود عملکرد رانندگی، هندلینگ بیشتر، ترمزگیری بهتر و … تمرکز داشتند.
شکلگیری آینده لاستیکها (قرن ۲۱)
با نگاه به تاریخچه تایر درمییابیم که لاستیکها در چرخه تکامل قرار گرفتهاند. در عصر معاصر غولهای تایرسازی جهان راهی برای ارائه بهترین لاستیک با بالاترین کارایی، بدون نیاز به هوا را پیدا کردهاند. در واقع لاستیکهای جدید به سمت لاستیکهای بدون تیوب اولیه بازگشتهاند. میشلن سعی کرده است تا هوای داخل را با پرههای ساخته شده از پلی اورتان جایگزین کند.
لاستیک NPT ( غیر پنوماتیک)
به همین ترتیب، در سال ۲۰۱۲، تایر هانکوک مفهوم مشابهی به نام NPT (لاستیک های غیر پنوماتیک) را معرفی کرد. درون تایرهای بدون باد یا همان”Non- Pneumatic tires” هیچگونه فشار هوایی وجود ندارد. همانطور که در تصویر میبینید این تایرها ظاهر بسیار جذاب و متفاوتی نیز دارند. لاستیکهای NPT پنچر نمیشوند و هدف از ساخت آنها، کاهش آلودگی، بهینهسازی مصرف سوخت، بهبود عملکرد ترمزگیری و افزایش دوام است. گفتنی است که تمامی قسمتها و همهی موادی که در این نوع لاستیکها استفاده شده، قابل بازیافت هستند و به چرخه طبیعت برمیگردند. همچنان تایرهای NPT در مرحله طراحی هستند و به تولید انبوه و تجاری برای مصارف مختلف نرسیدهاند.
کلام آخر
تاریخچه لاستیک خودرو از فراز و نشیبهای بسیاری برخوردار است. صنعت تایرسازی همچنان مراحل تحقیق و توسعه خود را میگذراند و روز به روز به فناوریهای ساخت لاستیک افزوده میشود
مخترع لاستیک تیوبلس چه کسی بود؟.
گودریچ (B.F.Goodrich) در سال ۱۹۴۷ تایر بدون تیوب یا همان تیوبلس را اختراع و معرفی کرد.
مخترع لاستیک بادی چه کسی بود؟
در سال ۱۸۴۷، رابرت ویلیام تامپسون، طراحی لاستیک پنوماتیک یا پر از هوا را ارائه داد. با این حال جان بوید دانلوپ اولین نفری بود که لاستیک پنوماتیک پر از هوا را برای دوچرخه پسرش تولید کرد..